RSV
Czym jest RSV?
Syncytialny wirus oddechowy (RSV, od ang. respiratory syncytial virus) jest powszechnie występującym wirusem układu oddechowego, który powoduje łagodne objawy przypominające przeziębienie. Osoby zarażone RSV zwykle powracają do zdrowia w ciągu tygodnia bez konieczności leczenia. Jednak u niemowląt w wieku poniżej sześciu miesięcy, osób powyżej 65. roku życia i osób z osłabionym układem odpornościowym RSV może wywoływać poważne objawy, a nawet prowadzić do śmierci.
W UE, Norwegii i Wielkiej Brytanii wirus RSV jest każdego roku odpowiedzialny za hospitalizację około 213 000 dzieci poniżej 5. roku życia (niektóre z nich wymagają intensywnej terapii) oraz około 158 000 dorosłych. Co roku jedna na dwadzieścia osób w podeszłym wieku w Europie zaraża się RSV.
Jakie są objawy RSV?
RSV wpływa na różne grupy wiekowe w odmienny sposób, ale najczęstsze objawy choroby to:
- kaszel,
- kichanie,
- gorączka,
- katar,
- świszczący oddech.
U niemowląt zarażonych wirusem RSV mogą wystąpić inne objawy, takie jak:
- drażliwość,
- zmniejszenie apetytu,
- zmiany w sposobie oddychania,
- bezdech (tymczasowe zaprzestanie oddychania, szczególnie podczas snu).
U dzieci poniżej 5. roku życia RSV może również powodować:
- przyspieszony oddech,
- problemy z przełykaniem,
- posocznicę.
Dorośli z RSV mogą również odczuwać ból gardła, ból głowy, niedrożność nosa i zmęczenie.
Jakie są powikłania RSV?
Chociaż większość zachorowań ma łagodny przebieg, zakażenie wirusem RSV może nasilić istniejące choroby i powodować poważne powikłania, które mogą zagrażać życiu. Powikłania zakażenia RSV o ciężkim przebiegu obejmują zapalenie oskrzelików (zapalenie małych dróg oddechowych w płucach) i zapalenie płuc (zakażenie płuc).
U niemowląt i małych dzieci objawy zakażenia RSV o ciężkim przebiegu, które wymagają pilnej pomocy medycznej, wiążą się z trudnościami w oddychaniu. Krótkie płytkie oddechy, poruszanie skrzydełkami nosa przy wdychaniu powietrza, świszczący oddech, przerwy w oddychaniu i zapadnięta klatka piersiowa wskazują na potrzebę pilnej opieki medycznej. Ponadto rodzice powinni zwracać uwagę na zasinienie ust lub paznokci, ponieważ jest to oznaka krytycznie niskiego poziomu tlenu we krwi.
U niemowląt może również rozwinąć się zakażenie układu krwionośnego – posocznica – która może wywoływać różne objawy, w tym spadek ciśnienia krwi, wzrost częstości akcji serca i gorączkę. U pacjentów w podeszłym wieku z RSV mogą wystąpić powikłania, takie jak pogorszenie POChP i choroba serca.
Jak można zarazić się RSV?
RSV przenosi się z człowieka na człowieka poprzez cząsteczki i kropelki uwalniane do powietrza, gdy zakażona osoba oddycha, mówi, kaszle lub kicha.
Bezpośredni kontakt, np. rodziców z dziećmi, również może powodować rozprzestrzenianie się wirusa.
RSV może również rozprzestrzeniać się, gdy kropelki z dróg oddechowych lądują na powierzchniach dotykanych przez inne osoby. Osoby te mogą następnie przenieść wirusa na swoje ręce i zarazić się, dotykając nosa, ust lub oczu. Jest to najczęstsza droga zarażania się niemowląt i małych dzieci, które dotykają zakażonych wirusem powierzchni i zabawek lub wkładają je do ust.
Objawy pojawiają się zwykle od dwóch do ośmiu dni po zakażeniu.
Kto jest narażony na ryzyko zarażenia RSV?
RSV można zarazić się w każdym wieku, a prawie wszystkie dzieci zostaną zarażone wirusem RSV przed ukończeniem 2. roku życia.
Najbardziej zagrożone są wcześniaki i niemowlęta w wieku poniżej sześciu miesięcy, osoby powyżej 65. roku życia oraz osoby z osłabionym układem odpornościowym lub wcześniej występującymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca, choroba serca i choroba płuc.
Jak zapobiegać zakażeniu RSV?
W 2023 r. Unia Europejska zatwierdziła pierwszą szczepionkę przeciw RSV wskazaną do ochrony niemowląt w wieku do sześciu miesięcy, a także dwie szczepionki dla starszych osób dorosłych. Po podaniu szczepionki matce w czasie ciąży, przeciwciała wygenerowane w odpowiedzi na szczepionkę przenikają przez łożysko do płodu, chroniąc dziecko przez okres do sześciu miesięcy po urodzeniu.
Ogólne środki zapobiegawcze są takie same, jak w przypadku większości innych wirusów układu oddechowego. Podejmowanie takich kroków, jak częste mycie i dezynfekcja rąk, zakrywanie nosa i ust podczas kichania oraz unikanie kontaktu z chorymi, może pomóc ograniczyć rozprzestrzenianie się RSV i chronić osoby szczególnie narażone.
Jak leczy się RSV?
Łagodne przypadki zachorowań na RSV zazwyczaj nie wymagają żadnego leczenia, ponieważ powrót do zdrowia następuje samoczynnie po kilku dniach. Niemowlęta w wieku poniżej sześciu miesięcy mogą wymagać pobytu w szpitalu w celu monitorowania oddychania i stężenia tlenu.
W ciężkich przypadkach leczenie szpitalne może obejmować opiekę wspomagającą, wspomaganie oddychania i leki przeciwwirusowe, a także specjalne leczenie ewentualnych powikłań.
W niektórych przypadkach lekarz może podać dzieciom poniżej 2. roku życia leki, w tym leki przeciwwirusowe w celu zmniejszenia ryzyka ciężkiego przebiegu choroby w przypadku ewentualnego zakażenia.