RSV
X’inhi l-RSV?
Ir-Respiratory syncytial virus (RSV) huwa virus respiratorju komuni li jikkawża sintomi ħfief u li jixbhu lil dawk ta’ riħ. Il-persuni li jaqbadhom l-RSV normalment jirkupraw wara madwar ġimgħa mingħajr il-ħtieġa ta’ trattament mediku. Madankollu, fi trabi taħt l-età ta’ sitt xhur, persuni li għandhom aktar minn 65 sena, u persuni b’sistema immunitarja dgħajfa, l-RSV jista’ jikkawża mard serju u mewt.
Fl-UE, fin-Norveġja u fir-Renju Unit, l-RSV huwa responsabbli għad-dħul fl-isptar ta’ madwar 213,000 tifel u tifla taħt il-ħames snin b’xi wħud jeħtieġu kura intensiva, u madwar 158,000 adult kull sena. Wieħed minn kull għoxrin persuna anzjana fl-Ewropa jimrad bl-RSV kull sena.
X’inhuma s-sintomi tal-RSV?
L-RSV jaffettwa gruppi ta’ etajiet differenti b’mod differenti, iżda l-aktar sintomi komuni tal-kundizzjoni jinkludu:
- Sogħla
- Għatis
- Deni
- Imnieħer iqattar
- Tħarħir
Trabi li jaqbadhom l-RSV jistgħu jiżviluppaw sintomi differenti bħal:
- Irritabilità
- Tnaqqis fl-aptit
- Bidliet fil-mod kif jieħdu n-nifs
- Apnea (waqfien temporanju tat-teħid tan-nifs, speċjalment waqt l-irqad)
Fi tfal taħt il-5 snin, l-RSV jista’ jikkawża wkoll:
- Teħid rapidu tan-nifs
- Problemi biex jibilgħu
- Sepsi
Adulti bl-RSV jistgħu wkoll jesperjenzaw uġigħ fil-griżmejn, uġigħ ta’ ras, konġestjoni u għeja.
X’inhuma l-kumplikazzjonijiet tal-RSV?
Filwaqt li l-biċċa l-kbira tal-każijiet huma ħfief, il-RSV jista’ jaggrava l-kundizzjonijiet mediċi eżistenti u jikkawża kumplikazzjonijiet serji li jistgħu jkunu ta’ periklu għall-ħajja. Il-kumplikazzjonijiet ta’ infezzjoni severa tal-RSV jinkludu l-bronkjolite (bronchiolitis), l-infjammazzjoni tal-passaġġi tal-arja żgħar fil-pulmun, u l-pulmonite, infezzjoni tal-pulmuni.
Fi trabi u tfal żgħar, is-sinjali ta’ infezzjoni severa tal-RSV li jeħtieġu attenzjoni medika urġenti huma marbuta ma’ diffikultà fit-teħid tan-nifs. Nifsijiet qosra u baxxi, twessigħ tal-imnifsejn meta tieħu n-nifs, nifs storbjuż, pawżi fin-nifs biex jittieħed in-nifs, u dħul ’il ġewwa tas-sider juru l-ħtieġa għal kura medika urġenti. Barra minn hekk, il-ġenituri għandhom joqogħodu attenti għal kulur blu jew griż tax-xofftejn, tal-ħalq jew tad-dwiefer tas-swaba’ peress li dan huwa sinjal ta’ livelli baxxi ħafna ta’ ossiġnu fid-demm.
It-trabi jistgħu jiżviluppaw ukoll sepsi, infezzjoni fid-demm li tista’ tikkawża varjetà ta’ sintomi li jinkludu tnaqqis fil-pressjoni tad-demm, żieda fir-rata tal-qalb u deni. Il-pazjenti anzjani bl-RSV jistgħu jiżviluppaw kumplikazzjonijiet bħall-aggravar tas-COPD, u l-mard tal-qalb.
Kif jinfirex l-RSV?
L-RSV jinfirex minn persuna għal oħra permezz ta’ partiċelli u qtar li jinħelsu fl-arja meta persuna infettata tieħu nifs, titkellem, tisgħol jew tagħtas.
Kuntatt mill-qrib bħal bews mill-ġenituri lit-tfal jista’ wkoll ixerred il-virus.
L-RSV jista’ jinfirex ukoll meta l-qtar respiratorju jinżel fuq uċuħ li jmissu nies oħra. Dawn in-nies jistgħu mbagħad iġorru l-virus fuq idejhom u jiġu infettati meta jmissu l-imnieħer, il-ħalq jew l-għajnejn. Dan huwa mezz komuni ta’ trażmissjoni għat-trabi u għat-tfal żgħar li jmissu wċuħ u ġugarelli infettati jew ipoġġuhom ġo ħalqhom.
Is-sintomi normalment jibdew jidhru minn jumejn sa tmint ijiem wara li jiġu infettati.
Min jinsab f’riskju ta’ RSV?
L-RSV jista’ jaffettwa lil nies ta’ kwalunkwe età u kważi t-tfal kollha se jkunu infettati bl-RSV sakemm jagħlqu sentejn.
Dawk l-aktar f’riskju jinkludu trabi prematuri u dawk taħt is-sitt xhur, persuni li għandhom aktar minn 65 sena u dawk b’sistemi immunitarji mdgħajfa jew kundizzjonijiet preeżistenti bħad-dijabete, mard tal-qalb, u mard tal-pulmun.
Kif jista’ jiġi evitat l-RSV?
Fl-2023, l-Unjoni Ewropea approvat l-ewwel vaċċin tal-RSV li hu xieraq għall-protezzjoni tat-trabi sal-età ta’ sitt xhur kif ukoll żewġ vaċċini għal adulti li huma akbar fl-età. Meta jingħata lill-omm waqt it-tqala, l-antikorpi ġġenerati b’rispons għall-vaċċin jgħaddu mill-plaċenta għall-fetu, u jipproteġu lit-tarbija sa sitt xhur wara t-twelid.
Il-miżuri ġenerali ta’ prevenzjoni huma l-istess bħal dawk għall-biċċa l-kbira tal-viruses respiratorji l-oħra. It-teħid ta’ passi bħall-ħasil u s-sanitizzazzjoni tal-idejn ta’ spiss, li tgħatti mnieħrek u ħalqek meta tagħtas, u li tevita l-kuntatt ma’ oħrajn meta tkun marida jistgħu jgħinu biex jillimitaw it-tixrid tal-RSV u jipproteġu lill-persuni vulnerabbli.
Kif jiġi ttrattat l-RSV?
Każijiet ħfief ta’ RSV normalment ma jeħtieġu l-ebda trattament hekk kif in-nies jirkupraw waħedhom wara ftit jiem. Trabi ta’ inqas minn sitt xhur jistgħu jeħtieġu rikoveru l-isptar biex isir monitoraġġ tan-nifs u tal-livelli ta’ ossiġenu tagħhom.
F’każijiet severi, it-trattament fl-isptar jista’ jinkludi kura ta’ appoġġ, appoġġ għat-teħid tan-nifs u medikazzjoni antivirali flimkien ma’ kuri speċifiċi għall-kumplikazzjonijiet li jistgħu jinqalgħu.
F’xi każijiet, it-tfal taħt is-sentejn jistgħu jingħataw mediċina, inkluż trattamenti antivirali, mit-tabib tagħhom biex inaqqsu r-riskju li jaqbadhom mard serju jekk jiġu infettati.