Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)
Czym jest kleszczowe zapalenie mózgu?
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to zakaźna choroba wirusowa człowieka obejmująca ośrodkowy układ nerwowy i występująca na wielu obszarach Europy i Azji. Wirus jest przenoszony poprzez ukłucie przez zakażone kleszcze, które często można spotkać w siedliskach na terenach zalesionych. W UE/EOG liczba zgłaszanych przypadków zakażenia wirusem KZM wynosi średnio ponad 3 000 rocznie.
Jakie są objawy kleszczowego zapalenia mózgu?
Kleszczowe zapalenie mózgu najczęściej ma przebieg dwufazowy. Pierwsza faza jest związana z takimi objawami jak:
- gorączka,
- zmęczenie,
- ból głowy,
- ból mięśni,
- nudności.
Druga faza obejmuje układ nerwowy. Występują w niej objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenia błony otaczającej mózg i rdzeń kręgowy) i/lub zapalenia mózgu.
Jakie są powikłania kleszczowego zapalenia mózgu?
Kleszczowe zapalenie mózgu może powodować zapalenie mózgu oraz błon otaczających mózg i rdzeń kręgowy (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). Może to prowadzić do różnych powikłań neurologicznych, takich jak:
- zaburzenia pamięci, koncentracji i ogólnych funkcji poznawczych,
- osłabienie mięśni, drżenie, zaburzenia koordynacji i mimowolne ruchy,
- uczucie drętwienia i mrowienia.
W niektórych przypadkach osoby, które przeszły kleszczowe zapalenie mózgu, mogą nadal doświadczać uporczywych objawów i długotrwałych skutków. Należą do nich m.in.:
- przewlekłe zmęczenie,
- utrzymujące się zaburzenia poznawcze,
- upośledzenie funkcji motorycznych,
- inne objawy neurologiczne.
Jak rozprzestrzenia się wirus KZM?
Do zakażenia wirusem KZM dochodzi najczęściej poprzez ukłucie przez zakażone kleszcze, które przenoszą wirusa KZM. Wirus może być przenoszony przez różne gatunki kleszczy. Kleszcze zakażają się wirusem KZM, gdy żerują na zakażonych zwierzętach. Zakażony kleszcz może następnie przenieść wirusa na człowieka po przyczepieniu się do jego skóry. Wirus przenosi się bardzo szybko, dlatego kleszcze należy jak najszybciej usuwać pęsetą.
Kleszcze występują powszechnie na terenach zalesionych lub trawiastych, gdzie mogą mieć kontakt z ludźmi. Należy zwrócić uwagę, że wirus kleszczowego zapalenia mózgu nie przenosi się bezpośrednio z człowieka na człowieka.
Kto jest narażony na zakażenie kleszczowym zapaleniem mózgu?
Na obszarach, na których powszechnie występuje kleszczowe zapalenie mózgu, osoby uprawiające rekreacyjnie lub zawodowo aktywność na świeżym powietrzu, m.in. osoby, które polują, wędkują, biwakują, zbierają grzyby i jagody, zajmują się pracami leśnymi i rolnictwem lub biegają, są potencjalnie narażone na zakażenie poprzez kontakt z zakażonymi kleszczami.
Istnieją dowody na to, że osoby spożywające niepasteryzowane produkty mleczne również mogą być narażone na zachorowanie na kleszczowe zapalenie mózgu – przypadki tej choroby zaobserwowano bowiem u osób, które spożywały surowe mleko od kóz żyjących na obszarach występowania wirusa KZM.
Jak można zapobiegać zakażeniu wirusem KZM?
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania kleszczowemu zapaleniu mózgu jest szczepienie.
Ponadto ryzyko zakażenia wirusem KZM można zmniejszyć, unikając ukłucia przez kleszcze np. poprzez:
- stosowanie środków odstraszających kleszcze,
- noszenie odzieży z długimi rękawami i spodni z długimi nogawkami,
- sprawdzanie po aktywnościach na świeżym powietrzu, czy na skórze nie ma kleszczy, i jak najszybsze usuwanie kleszczy za pomocą pęsety.
Jak leczy się kleszczowe zapalenie mózgu?
Nie ma leków swoiście działających na kleszczowe zapalenie mózgu. Leczenie opiera się na postępowaniu wspomagającym. Osoba, u której rozwinie się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu lub zapalenie opon i rdzenia kręgowego, wymaga hospitalizacji i opieki wspomagającej, np. wspomagania oddychania, utrzymywania nawodnienia lub zmniejszania obrzęku mózgu.
Uwaga: Celem niniejszej broszury informacyjnej jest udzielenie ogólnych informacji i nie powinna ona zastąpić profesjonalnej porady medycznej.