Gruźlica
Czym jest gruźlica?
Gruźlica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez różne szczepy prątków gruźlicy należące do grupy Mycobacterium tuberculosis complex. Choroba zazwyczaj atakuje płuca (gruźlica płucna), ale może zaatakować dowolną część organizmu (gruźlica pozapłucna), np. nerki, kręgosłup i mózg.
Wskaźniki zachorowalności na gruźlicę w UE/EOG stale spadają, jednak zarówno w 2020, jak i 2021 r. w regionie tym nadal odnotowano ponad 33 000 przypadków gruźlicy rocznie.
Jakie są objawy gruźlicy?
Objawy gruźlicy różnią się w zależności od tego, którą część organizmu zaatakowała choroba. W UE/EOG około 75% przypadków to gruźlica płuc. Wówczas do typowych objawów zaliczyć można:
- długotrwale utrzymujący się kaszel (przez ponad 2 tygodnie),
- gorączka,
- nocne poty,
- utrata masy ciała.
Gruźlica, która atakuje inne części organizmu, daje objawy związane z miejscem jej występowania.
Można też zakazić się bakteriami gruźlicy bez wywoływania choroby. W takich przypadkach osoba jest zakażona gruźlicą, jednak nie wykazuje żadnych objawów, nie jest chora i nie może rozprzestrzeniać choroby. Obecność bakterii oznacza jednak, że jeśli osoba taka nie będzie odpowiednio leczona, będzie bardziej narażona na ryzyko rozwoju choroby i objawów.
Jakie są powikłania gruźlicy?
Gruźlica może powodować trwałe uszkodzenie płuc, a osoby, które przeszły chorobę, mogą zmagać się z różnymi uporczywymi problemami zdrowotnymi związanymi z układem oddechowym. Nawracająca gruźlica również nie jest rzadkością.
Jeżeli choroba objęła inne narządy, może spowodować trwałe ich uszkodzenie w tych obszarach (np. niepłodność lub niewydolność nerek).
Gruźlica może również powodować poważne powikłania, które mogą wymagać hospitalizacji (takie jak niewydolność wielonarządowa i wstrząs septyczny).
Jak można zakazić się gruźlicą?
Bakterie wywołujące gruźlicę unoszą się w powietrzu i mogą przenosić się z jednej osoby na drugą w postaci drobnych kropelek uwalnianych, gdy osoba chora na gruźlicę płuc kaszle, kicha lub mówi. Przy wdychaniu bakterie gruźlicy mogą osadzić się w płucach i zacząć się rozprzestrzeniać. Jeżeli gruźlica atakuje części organizmu inne niż płuca, zazwyczaj nie jest ona zakaźna.
Osoby, które zakaziły się gruźlicą, ale nie wykazują objawów chorobowych, nie mogą przenosić zakażenia na inne osoby.
Kto jest narażony na ryzyko zakażenia się gruźlicą?
Każdy może zakazić się gruźlicą, ale u niektórych osób prawdopodobieństwo wystąpienia aktywnej choroby jest większe niż u innych. Do grup ryzyka należą:
- osoby, które spędzają dużo czasu w bliskim kontakcie z osobą chorą na gruźlicę,
- osoby urodzone lub mieszkające na obszarze, gdzie gruźlica jest powszechna,
- osoby z osłabionym układem odpornościowym, takie jak osoby zakażone wirusem HIV lub będące w trakcie leczenia medycznego zaburzającego układ odpornościowy,
- dzieci w wieku poniżej 5 lat,
- osoby, które żyją w przeludnionych lub niezdrowych warunkach, np. osoby bezdomne lub przebywające w więzieniach.
Jak można zapobiegać gruźlicy?
W ochronie przed ciężkimi postaciami gruźlicy u małych dzieci może pomóc szczepienie. Poza szczepieniem ryzyko zachorowania na gruźlicę można zmniejszyć poprzez podjęcie kilku środków ostrożności:
- zapewnienie dobrej wentylacji powietrza,
- przestrzeganie zasad higieny,
- zakrywanie ust i nosa podczas kaszlu i kichania,
- profilaktyczne leczenie gruźlicy u osób zakażonych, które nie są jeszcze chore.
Wczesne wykrycie gruźlicy płuc ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby.
Jak leczy się gruźlicę?
Standardowe leczenie gruźlicy wymaga stosowania kombinacji kilku antybiotyków przez co najmniej cztery do sześciu miesięcy. Leczenie postaci gruźlicy opornych na leki pierwszego rzutu może wymagać stosowania innej kombinacji antybiotyków przez dłuższy czas (od 6 do 18 miesięcy).
Leczenie gruźlicy może powodować działania niepożądane, które wymagają ścisłego monitorowania i działań ze strony fachowego personelu medycznego.