Galar meiningeacocúil
Cad is galar meiningeacocúil ann?
Is ionfhabhtú baictéarach tromchúiseach é galar meiningeacocúil agus baictéir Neisseria meningitidis is cúis leis. Is féidir leis an gcineál seo baictéir a bheith ina chúis le galair thromchúiseacha amhail meiningíteas (athlasadh na seicní timpeall ar an inchinn agus timpeall ar chorda an dromlaigh) agus nimhiú fola (seipticéime). Is féidir le galar meiningeacocúil dul chun cinn go tapa agus d’fhéadfadh sé a bheith bagrach don bheatha mura gcaitear go pras leis.
In AE/LEE, tuairiscítear thart ar 3 000 cás ar an meán gach bliain, cé gur tháinig laghdú ar an líon sin le linn na paindéime. Astu sin, tá an galar marfach i dtuairim is 10% de na cásanna go léir.
Cad iad siomptóim ghalar meiningeacocúil?
D’fhéadfadh na siomptóim a bhaineann le galar meiningeacocúil a bheith éagsúil, ach is minic a chuimsíonn siad na nithe seo a leanas:
- fiabhras
- tinneas cinn trom
- muineál righin
- masmas agus urlacan
- íogaireacht i leith an tsolais
- mearbhall nó staid mheabhrach athraithe
- gríos (gríos dearg nó corcra nach dtréigeann nuair a bhrúitear é)
- análú tapa
- lámha agus cosa fuara
Tá sé tábhachtach a thabhairt faoi deara nach dtaispeánann gach duine a bhfuil galar meiningeacocúil orthu na siomptóim seo go léir.
Cad iad aimhréidheanna ghalar meiningeacocúil?
D’fhéadfadh aimhréidheanna tromchúiseacha a bheith mar thoradh ar ghalar meiningeacocúil, lena n-áirítear:
- lot inchinne
- caillteanas éisteachta
- míchumais foghlama
- cliseadh duánach
- turraing sheipteach
- bás
Conas a scaiptear an galar?
Scaiptear galar meiningeacocúil trí bhraoiníní riospráide ó dhuine ionfhabhtaithe. Is féidir na braoiníní seo a scaoileadh trí ghníomhaíochtaí mar chasacht, sraothartach, nó dlúth-theagmháil phearsanta. Is féidir leis na baictéir maireachtáil go neamhdhíobhálach i scornach agus i srón roinnt daoine aonair, rud a fhágann gur iompróirí iad ar féidir leo na baictéir a tharchur chuig daoine eile.
Cé atá i mbaol galar meiningeacocúil a tholgadh?
Cé gur féidir le duine ar bith galar meiningeacocúil a tholgadh, tá grúpaí áirithe i mbaol níos airde, lena n-áirítear:
- naíonáin agus leanaí óga
- déagóirí agus daoine fásta óga
- daoine a bhfuil cónaí orthu gar do dhuine a bhfuil an galar orthu
- daoine aonair a bhfuil riochtaí leighis áirithe acu a lagaíonn an córas imdhíonachta
- taistealaithe chuig limistéir ina bhfuil rátaí arda de ghalar meiningeacocúil
Conas is féidir galar meiningeacocúil a chosc?
San Aontas, údaraítear go leor vacsaíní lena n-úsáid chun cosaint a thabhairt ar chineálacha áirithe (séireaghrúpaí) de bhaictéir mheiningeacocúla. Moltar vacsaíniú go príomha do naíonáin agus do dhéagóirí in AE/LEE a bhfuil cláir éagsúla vacsaínithe i bhfeidhm acu. D’fhéadfaí a mholadh do dhaoine d’aois ar bith vacsaín a fháil nó vacsaín cúitimh a fháil. Féadfar moltaí sonracha maidir le vacsaíní a chur chun feidhme do dhaoine i ngrúpaí ardriosca áirithe.
Conas a chóireáiltear galar meiningeacocúil?
Is éigeandáil leighis é galar meiningeacocúil, agus tá cóireáil láithreach riachtanach. Úsáidtear antaibheathaigh chun an t-ionfhabhtú a chóireáil. Is féidir le cúram leighis pras feabhas suntasach a chur ar an seans go mbeidh toradh dearfach ann agus an baol a bhaineann le haimhréidheanna a laghdú.