Ávinningur af bólusetningum
Bóluefni koma í veg fyrir sjúkdóma sem annars gætu valdið alvarlegum heilsufarsvandamálum, varanlegri fötlun eða jafnvel dauða. Bóluefni eru notuð á hundruð milljóna manna um allan heim á hverju ári til að vernda gegn alvarlegum sjúkdómum.
Til dæmis, á árinu 2018, fengu um 86% ungbarna um allan heim þrjá skammta af bóluefninu sem verndar þau gegn barnaveiki, stífkrampa og kíghósta (DTP) og 85% ungbarna um allan heim fengu þrjá skammta af bóluefni gegn mænusótt (1).
Ólíkt meðferð sem gefin er til að lækna veikindi eru bóluefni venjulega gefin heilbrigðu fólki til að koma í veg fyrir að þau veikist. Þess vegna er langtímaávinningurinn af því að bólusetja ekki strax augljós.
Í dag eru margir smitsjúkdómar eru mjög sjaldgæfir þökk sé bólusetningu, þannig að neikvæðar afleiðingar þessara sjúkdóma gleymast stundum. Ef fólk hætti að bólusetja sig gætu margir þessara sjúkdóma og faraldrar tengdir þeim komið aftur.
Dæmi: mislingar
Mislingum hafði nánast verið útrýmt í mörgum Evrópulöndum.
Síðan í október 2016 hefur hins vegar komið fram endurvakning mislinga innan ESB/EES, með faröldrum í nokkrum löndum (2), vegna lækkunar á bólusetningarhlutfalli.
Mislingar geta verið alvarlegar eða jafnvel lífshættulegar Fyrir frekari upplýsingar, sjá staðreyndir um mislinga.
Eina vörnin gegn mislingum er bólusetning. MMR bóluefnið ver gegn mislingum, hettusótt og rauðum hundum (þýskum mislingum). MMR bóluefnið er öruggt og áhrifaríkt.
Dæmi: kíghósti
Kíghósti er sjúkdómur sem hefur áhrif á öndunarveginn. Hann getur breiðst hratt út. Þetta leiðir oft til sjúkrahúsvistar hjá ungabörnum og hættan á fylgikvillum og sjúkrahúsvist aukast hjá ungabörnum yngri en þriggja mánaða. Það getur valdið alvarlegum krampakenndum hóstaköstum og varir venjulega í þrjár til sex vikur.
Fylgikvillar geta verið lungnabólga, heilakvilli (sjúkdómur í heila), flog og jafnvel dauði (5). Fyrir frekari upplýsingar, sjá staðreyndir um kíghósta.
Bólusetning gegn kíghósta er hluti af innlendum bólusetningaráætlunum innan ESB. Þetta verndar börn gegn kíghósta en veldur þeim aðeins minni háttar aukaverkunum. Um það bil 20% ungbarna fá með roða og verki á stungustað. Minna en 5% fá með hita.
--------------------------------------------------------------------
Heimildir:
(1) https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/immunization-coverage
(2) ECDC risk assessment ‘Who is at risk for measles in the EU/EEA?’, 28 May 2019: https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/risk-assessment-measles-eu-eea-2019
Samþykki bóluefna í Evrópusambandinu
Upplýsingar um samþykki bóluefnis, prófun og vísindalegt mat yfirvalda til að hafa eftirlit með gæðum, virkni og öryggi.
Fylgjast með öryggi bóluefnisins og tilkynna um aukaverkanir
Eftir að bóluefni hafa verið samþykkt fylgjast ESB- og landsyfirvöld stöðugt með aukaverkunum hjá fólki sem hefur fengið bóluefnið.
Árangur bóluefnis
Samþykkt bóluefni eru áhrifarík leið til að koma í veg fyrir sjúkdóma, alvarleg einkenni og draga úr smiti.
Hvernig virkar bóluefni
Finndu út hvernig bóluefni vernda fólk með því að kalla fram ónæmissvörun.
Ákvarðanir um bóluefni í notkun í mismunandi Evrópulöndum
Sjáðu hvernig Evrópulönd ákveða hvaða bóluefni verða hluti af innlendum bólusetningaráætlunum þeirra.