Τρόπος δράσης των εμβολίων

Τα εμβόλια δρουν προκαλώντας την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος σε έναν ιό ή ένα βακτήριο. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται η «μνήμη» του ανοσοποιητικού συστήματος. Η ανοσολογική αυτή μνήμη βοηθά τον οργανισμό να «θυμάται» τον συγκεκριμένο ιό ή βακτήριο, ώστε να μπορεί να προστατεύεται από αυτά και να προλαμβάνει τις ασθένειες που προκαλούν.

Τα περισσότερα εμβόλια περιέχουν μια εξασθενημένη ή αδρανοποιημένη (εξουδετερωμένη) μορφή του ιού ή του βακτηρίου ή ένα μικρό τμήμα του ιού ή του βακτηρίου που δεν μπορεί να προκαλέσει τη νόσο και ονομάζεται αντιγόνο.

Όταν το εμβόλιο χορηγείται σε ένα άτομο, το ανοσοποιητικό του σύστημα αναγνωρίζει το αντιγόνο ως «ξένο σώμα». Διεγείρει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε να εξουδετερώσουν τον νοσογόνο ιό ή βακτήριο και να δημιουργήσουν αντισώματα εναντίον του.

Ενεργοποιεί επίσης τα ανοσοποιητικά κύτταρα στο αίμα, στον μυελό των οστών και σε ολόκληρο τον οργανισμό, τα οποία ονομάζονται Τ-κύτταρα και Β-κύτταρα.

Εάν, αργότερα, το άτομο έρθει σε επαφή με τον πραγματικό ιό ή βακτήριο, το ανοσοποιητικό του σύστημα θα τα «θυμάται».

Μπορεί στη συνέχεια να δημιουργήσει γρήγορα τα κατάλληλα αντισώματα και να ενεργοποιήσει τα αντίστοιχα ανοσοκύτταρα ώστε να εξουδετερώσουν τον ιό ή το βακτήριο. Το άτομο προστατεύεται συνεπώς από τη νόσο.

Τα διάφορα εμβόλια συνεπάγονται διαφορετικά επίπεδα προστασίας. Η διάρκεια της προστασίας εξαρτάται επίσης από τη νόσο την οποία καταπολεμούν. Ορισμένα εμβόλια παρέχουν προστασία από τη νόσο μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και χρειάζεται ενδεχομένως να χορηγηθούν αναμνηστικές δόσεις, ενώ η ανοσία άλλων εμβολίων μπορεί να διαρκέσει για ολόκληρη τη ζωή.

Ο εμβολιασμός δεν προστατεύει μόνο τα άτομα που έχουν λάβει το εμβόλιο. Μειώνοντας τον κίνδυνο έκθεσης σε λοίμωξη, προστατεύει επίσης έμμεσα και τα μη εμβολιασμένα άτομα στην κοινότητα, όπως τα παιδιά που δεν μπορούν να εμβολιαστούν λόγω της μικρής τους ηλικίας ή τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Αυτή η συλλογική ανοσία (η οποία ονομάζεται επίσης ανοσία της αγέλης) μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο εάν έχει εμβολιασθεί επαρκής αριθμός ατόμων.

Αντίθετα, τα άτομα που έχουν αποκτήσει ανοσία επειδή έχουν νοσήσει μπορούν

• να εκθέσουν άλλα άτομα στον ιό
• διατρέχουν οι ίδιοι κίνδυνο να εμφανίσουν σοβαρές επιπλοκές της νόσου.