An chaoi a n-oibríonn vacsaíní

Oibríonn vacsaíní trí fhreagairt ón gcóras imdhíonachta ar víreas nó ar bhaictéar a spreagadh. Cruthaíonn sé seo ‘cuimhne’ sa chóras imdhíonachta. Leis an gcuimhne imdhíonachta seo cuirtear ar chumas an choirp víreas nó baictéar ar leith a ‘chuimhneamh’, ionas gur féidir leis é féin a chosaint ar an víreas nó ar an mbaictéar seo agus cosc a chur ar ghalair a chruthaíonn sé.

I bhformhór na vacsaíní, bíonn foirm lagaithe nó neamhghníomhaithe (maraithe) de víreas nó de bhaictéar, nó cuid bheag den víreas nó den bhaictéar nach féidir léi galar a chruthú. Tugtar antaigin air sin.

Nuair a thugtar an vacsaín do dhuine, aithníonn córas imdhíonachta an duine an antaigin mar choimhthíoch. Gníomhachtaíonn sé sin na cealla imdhíonachta ionas go maraíonn siad an víreas nó an baictéar is cúis leis an ngalar agus go ndéanann siad antasubstaintí ina choinne.

Gníomhachtaíonn sé cealla imdhíonachta freisin - ar a dtugtar T-cealla agus B-cealla - san fhuil, sa smior agus ar fud an choirp.

Má tharlaíonn go dtéann an duine i dteagmháil leis an bhfíorvíreas nó leis an bhfíorbhaictéar ina dhiaidh sin, cuimhneoidh a gcóras imdhíonachta air.

Is féidir leis ansin na hantasubstaintí cearta a dhéanamh agus na cealla imdhíonachta cearta a ghníomhachtú go tapa chun an víreas nó an baictéar a mharú. Cosnaíonn sé sin an duine ar an ngalar.

Bíonn leibhéil éagsúla chosanta ag vacsaíní éagsúla. Braitheann fad na cosanta freisin ar an ngalar atá i gceist. Ní féidir le vacsaíní áirithe cosaint a thabhairt i gcoinne galair ach ar feadh tréimhse gairide agus b’fhéidir go mbeadh teanndáileoga ag teastáil; maidir le vacsaíní eile, d’fhéadfadh imdhíonadh a mhaireachtáil go deo.

Cosnaíonn vacsaíniú níos mó ná daoine a fuair vacsaín. Tríd an mbaol a bhaineann le teagmháil le hionfhabhtú a laghdú, cosnaíonn sé go hindíreach freisin daoine sa phobal nach bhfuair vacsaín, amhail leanaí atá ró-óg le vacsaín a fháil nó daoine a bhfuil córais imdhíonachta lagaithe acu.

Ionas go mbeidh an imdhíonacht phobail seo (ar a dtugtar imdhíonacht tréada freisin) éifeachtach, ní mór go bhfuil an vacsaín ag go leor daoine sa cheantar.

I gcodarsnacht leis sin, d’fhéadfadh daoine a fhaigheann imdhíonacht tríd an bhfíorghalar a fháil an méid seo a leanas a dhéanamh:

• daoine eile a nochtadh don ghalar
• iad féin a chur i mbaol d’aimhréidheanna tromchúiseacha mar gheall ar an ngalar.